Phát triển đô thị ven sông Hồng hiện đại, bền vững, quy hoạch đồng bộ

Việc triển khai mô hình chính quyền địa phương hai cấp tại Hà Nội mở ra cơ hội quan trọng để tối ưu hóa nguồn lực, quản lý hiệu quả vùng ven sông, thúc đẩy quy hoạch đồng bộ và phát triển đô thị hiện đại. Đây là bước đi chiến lược góp phần xây dựng Thủ đô xanh, bền vững và giàu bản sắc văn hóa.

Phát triển đô thị ven sông Hồng hiện đại, bền vững, quy hoạch đồng bộ

Ngày 1/7/2025, Hà Nội chính thức thành lập phường Hồng Hà, đánh dấu một bước chuyển quan trọng trong quá trình tổ chức, sắp xếp lại đơn vị hành chính theo mô hình chính quyền địa phương hai cấp. Đặc biệt, phường Hồng Hà không chỉ mang tính hành chính đơn thuần, mà còn là biểu tượng của một chiến lược phát triển đô thị ven sông Hồng hiện đại, bền vững, có quy hoạch đồng bộ.

Được hình thành từ việc sáp nhập toàn bộ hoặc một phần diện tích, dân số của nhiều phường thuộc các quận cũ như Hoàn Kiếm, Ba Đình, Tây Hồ, Hai Bà Trưng và Long Biên, phường Hồng Hà hiện bao phủ khu vực ngoài đê sông Hồng, có diện tích khoảng 16,61km² và dân số hơn 126.000 người.

Phường Hồng Hà là kết quả của tầm nhìn chiến lược, giải quyết triệt để tình trạng phân mảnh quản lý hành chính kéo dài hàng chục năm qua tại vùng đất ven sông, đồng thời mở ra không gian phát triển mới – nơi hội tụ tiềm năng to lớn về kinh tế, văn hóa, sinh thái và hạ tầng.

Theo TS. KTS Đào Ngọc Nghiêm, nguyên Giám đốc Sở Quy hoạch – Kiến trúc Hà Nội, sự phân tán trước đây khiến mỗi khu vực bãi ven sông thuộc quản lý của nhiều phường, xã khác nhau gây ra khó khăn trong việc giải quyết các vấn đề quy hoạch, đầu tư và hạ tầng. "Việc tổ chức lại địa giới và hình thành phường Hồng Hà sẽ tạo ra sự thống nhất, đồng thuận trong giải quyết các tồn tại từ trước đến nay, đồng thời mở đường cho những đổi thay tích cực," ông nhận định.

Giờ đây, nhờ quản lý hành chính thống nhất, Hà Nội có thể triển khai hiệu quả các chương trình đầu tư đồng bộ về hạ tầng, chỉnh trang đô thị, bảo vệ môi trường và phát triển không gian xanh hai bên bờ sông Hồng.

Trong Kết luận số 80-KL/TW của Bộ Chính trị, sông Hồng được xác định là trục cảnh quan, không gian xanh trung tâm của Hà Nội với tầm nhìn đến năm 2050 và xa hơn là 2065. Định hướng phát triển bao gồm sự phân bố hài hòa giữa không gian sinh thái, văn hóa, lịch sử và đô thị hiện đại, nhằm tạo nên diện mạo mới của Thủ đô "văn hiến – văn minh – hiện đại".

Đặc biệt, phường Hồng Hà được xem là khu vực đầu tiên thực hiện hóa định hướng trên một cách thực chất và cụ thể. Theo GS.TS Hoàng Văn Cường, nguyên Phó Hiệu trưởng Trường Đại học Kinh tế quốc dân, đây sẽ là nơi hình thành các tổ hợp thương mại, dịch vụ hiện đại, kiến trúc ấn tượng, đóng góp mạnh mẽ cho kinh tế đô thị của Hà Nội. Tầm nhìn quy hoạch này không chỉ khơi dậy tiềm năng sông Hồng, mà còn khẳng định tầm vóc chiến lược trong cách tiếp cận phát triển đô thị gắn liền với yếu tố tự nhiên, lịch sử và văn hóa bản địa.

Phát huy tối đa tài nguyên đất và cảnh quan ven sông

Theo nhiều chuyên gia, quỹ đất ở bãi giữa và bãi ven sông Hồng hiện chiếm khoảng 10% diện tích đất nông nghiệp toàn thành phố, là nguồn lực tự nhiên quý giá. Thay vì để bị khai thác manh mún hoặc sử dụng không hiệu quả, Hà Nội đã xác định biến vùng đất này thành khu vực phát triển đô thị kiểu mẫu, đa chức năng và đáng sống.

Các nghiên cứu trước đây từng đặt vấn đề giảm dân số khu vực ngoài đê từ 21 vạn xuống 15-16 vạn người để bảo đảm an toàn thoát lũ. Tuy nhiên, với quy hoạch đồng bộ, hạ tầng hiện đại và bộ máy quản lý hiệu quả, định hướng mới cho phép tăng dân số khu vực lên khoảng 30 vạn người, phản ánh niềm tin vào năng lực tổ chức, điều hành và phát triển bền vững của chính quyền địa phương mới.

Kiến trúc sư Trần Ngọc Chính, Chủ tịch Hội Quy hoạch phát triển đô thị Việt Nam cho rằng, việc hình thành đơn vị cấp phường quản lý bao quát, toàn diện sẽ là cơ hội tốt nhất để thành phố có thể quản lý và đầu tư một cách đồng bộ cho sự phát triển trong tương lai. Đây cũng là bước tiến đáng kể trong việc gắn kết chính quyền với người dân, tạo điều kiện thuận lợi cho việc thực hiện quy hoạch trong thực tiễn.

Trên địa bàn phường Hồng Hà, nhiều dự án giao thông trọng điểm đã và đang được triển khai, đóng vai trò tạo động lực cho đô thị phát triển. Điển hình là dự án Cầu Tứ Liên, cầu Trần Hưng Đạo, giúp kết nối thuận lợi giữa khu vực trung tâm và các quận ven đô.

Bên cạnh đó, các tuyến đường ngoài đê được nâng cấp và mở rộng, bảo đảm thoát lũ, giao thông thuận tiện và phát triển dịch vụ đô thị.

Dự kiến hình thành đại lộ cảnh quan ven sông Hồng, công viên đô thị, phố đi bộ và bến thuyền du lịch, hứa hẹn biến khu vực ven sông thành không gian mở mang tính biểu tượng của Thủ đô.

Hướng đến một không gian sống xanh, văn minh và nhân văn

Cùng với việc kiện toàn bộ máy quản lý và phát triển hạ tầng kỹ thuật, mô hình chính quyền địa phương hai cấp cũng tạo tiền đề để xây dựng một không gian sống xanh hơn và nhân văn hơn tại khu vực ven sông Hồng. Đây không chỉ là mục tiêu về môi trường đô thị, mà còn là khát vọng nâng cao chất lượng sống cho hàng trăm nghìn người dân đang sinh sống trong khu vực.

Nhiều tuyến đường trước đây vốn xuống cấp, ngập úng hoặc thiếu hệ thống thoát nước nay đã được quy hoạch lại, mở rộng kết nối, gắn với các giải pháp cảnh quan đô thị và cây xanh đô thị. Hệ thống thu gom rác thải, chiếu sáng công cộng, vỉa hè và công viên ven sông được đồng bộ hóa, xóa bỏ hình ảnh lộn xộn, nhếch nhác tồn tại suốt nhiều năm ở vùng bãi sông Hồng.

Đáng chú ý, chính quyền cơ sở mới được thành lập đang tập trung tổ chức lại không gian sinh hoạt cộng đồng: khu vực thể dục thể thao, sân chơi trẻ em, tuyến đường đi bộ, bến thuyền du lịch… Đồng thời, nhiều địa phương trong khu vực đã tích cực phát động phong trào "Xanh – Sạch – Đẹp", huy động sự tham gia của người dân trong trồng cây, chỉnh trang mặt tiền nhà ở, cải tạo ngõ xóm và bảo vệ cảnh quan chung.

Mặt khác, không gian sống ven sông không chỉ là câu chuyện của hạ tầng hay cây xanh, mà còn là nơi gìn giữ giá trị văn hóa – tinh thần của cộng đồng. Các hoạt động truyền thống như trồng hoa đào, quất cảnh, tổ chức lễ hội ven sông, chợ hoa Tết… tiếp tục được bảo tồn và phát triển như một phần bản sắc đô thị. Tại đây, truyền thống và hiện đại có điều kiện hòa quyện, tạo nên một môi trường sống vừa tiện nghi, vừa mang đậm dấu ấn văn hóa Hà Nội. Người dân không chỉ là đối tượng thụ hưởng mà còn trở thành chủ thể của quá trình chuyển đổi đô thị, cùng chính quyền xây dựng không gian sống bền vững và đáng tự hào.

Nhiều người dân tại các khu vực như Phúc Xá, Chương Dương, Nhật Tân… đã chia sẻ sự hài lòng và kỳ vọng lớn vào chính quyền mới. Các công trình hạ tầng, trường học, y tế, không gian công cộng đang được đầu tư mạnh mẽ, mang lại lợi ích thiết thực và niềm tin về một cuộc sống chất lượng hơn.

Việc thành lập phường Hồng Hà và vận hành mô hình chính quyền địa phương hai cấp không chỉ là cải cách hành chính đơn thuần mà còn mở ra một cơ hội đột phá chiến lược cho Hà Nội trong việc tối ưu hóa các nguồn tài nguyên, phát triển không gian đô thị ven sông một cách đồng bộ, bền vững và giàu bản sắc.

Từ tầm nhìn quy hoạch, tổ chức bộ máy, đến sự tham gia của người dân và doanh nghiệp, phường Hồng Hà đang trở thành hình mẫu về quản lý đô thị hiện đại – nơi truyền thống và hiện đại giao thoa, nơi sông Hồng không chỉ là dòng chảy lịch sử mà còn là trục phát triển tương lai của một Thủ đô nghìn năm văn hiến.