Đẩy nhanh giải ngân tín dụng nhà ở xã hội: Nỗ lực từ chính sách đến thực tiễn

Dù đã có cơ chế rõ ràng, tín dụng nhà ở xã hội vẫn gặp vướng mắc về thủ tục và nguồn cung, nhưng đang có chuyển biến tích cực nhờ sự vào cuộc của Chính phủ, ngân hàng và địa phương.

Đây là một nội dung được trao đổi tại Hội nghị triển khai Nghị quyết số 201 của Quốc hội khóa XV ngày 29/5/2025 về thí điểm một số cơ chế, chính sách đặc thù phát triển nhà ở xã hội, do Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính chủ trì vào chiều 2/6 tại Hà Nội.

Nỗ lực để người có thu nhập thấp có nhà

Chăm lo nhà ở cho người thu nhập thấp luôn là nhiệm vụ được Đảng và Nhà nước ưu tiên trong chiến lược phát triển kinh tế - xã hội. Đặc biệt, trong bối cảnh thị trường bất động sản trầm lắng, các giải pháp thúc đẩy phát triển nhà ở xã hội càng trở nên cấp thiết.

Theo Phó Thống đốc Ngân hàng Nhà nước (NHNN) Phạm Thanh Hà, ngành ngân hàng đã xác định rõ vai trò trong triển khai chính sách tín dụng ưu đãi cho lĩnh vực nhà ở xã hội, bám sát chỉ đạo của Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ và các nghị quyết quan trọng như Nghị quyết 33/NQ-CP và gần đây nhất là Nghị quyết số 201/2025/QH15 của Quốc hội.

Ngay từ đầu năm 2025, NHNN đã ban hành Công văn số 55/NHNN-TD, cho phép các ngân hàng thương mại tham gia chương trình cho vay nhà ở xã hội mà không tính dư nợ chương trình vào chỉ tiêu tăng trưởng tín dụng hằng năm. Đồng thời, NHNN cũng liên tục điều chỉnh quy trình, thủ tục nhằm tạo điều kiện thuận lợi nhất cho người dân và doanh nghiệp tiếp cận nguồn vốn.

Đặc biệt, NHNN đã phối hợp với Bộ Xây dựng tổ chức hơn 10 hội nghị nhằm thúc đẩy triển khai chương trình, cùng nhiều văn bản chỉ đạo các chi nhánh ngân hàng tại địa phương phối hợp với chính quyền và chủ đầu tư để tháo gỡ vướng mắc của từng dự án cụ thể. Những hành động quyết liệt này phần nào cho thấy nỗ lực của ngành ngân hàng trong việc cụ thể hóa chủ trương từ trung ương đến địa phương.

Tính đến thời điểm hiện tại, đã có 9 ngân hàng thương mại đăng ký tham gia chương trình với tổng số tiền cam kết lên tới 145.000 tỷ đồng. NHNN cũng đã 5 lần thông báo điều chỉnh lãi suất vay theo hướng giảm dần. Hiện tại, mức lãi suất cho vay là 6,6%/năm đối với chủ đầu tư và 6,1%/năm đối với người mua nhà – mức thấp hơn quy định tại Nghị định 100/2024/NĐ-CP.

Tuy nhiên, tốc độ giải ngân vẫn chưa đạt kỳ vọng. Báo cáo cho biết mới chỉ có khoảng 100 dự án trên toàn quốc được công bố tham gia chương trình, trong đó chỉ 53 dự án đã tiếp cận được nguồn vốn vay. Có 28 dự án không có nhu cầu vay vốn do chưa cần hoặc đã tự huy động từ người mua. Phần còn lại đang trong quá trình thẩm định hoặc làm việc với ngân hàng.

“Do thiếu hụt nguồn cung nhà ở xã hội nên việc giải ngân gặp khó khăn, dù ngân hàng đã sẵn sàng nguồn lực. Ngoài ra, nhiều địa phương chưa công bố danh mục dự án tham gia hoặc công bố chậm, gây khó khăn trong công tác phối hợp và thiếu thông tin,” Phó Thống đốc Phạm Thanh Hà lý giải.

Phó Thống đốc NHNN Phạm Thanh Hà phát biểu tại Hội nghị (Ảnh: VGP)

Tháo gỡ vướng mắc, hoàn thiện cơ chế sát với thực tế

Về lãi suất ưu đãi, Phó Thống đốc Phạm Thanh Hà cho biết: Bên cạnh chương trình tổng thể theo Nghị quyết 33, một điểm sáng là việc triển khai gói tín dụng riêng dành cho người trẻ dưới 35 tuổi mua nhà ở xã hội. Theo Công văn số 4290/NHNN-TD ngày 29/5/2025, chương trình cho phép người trẻ được vay với lãi suất ưu đãi kéo dài trong 15 năm, trong đó 5 năm đầu được giảm 2% lãi suất so với mức thông thường và 10 năm tiếp theo giảm 1%.

Chính sách này thể hiện sự ưu tiên của Nhà nước dành cho thanh niên đô thị, công nhân và người có thu nhập trung bình thấp – lực lượng lao động trẻ, góp phần ổn định chỗ ở cho nhóm đối tượng này, tạo nền tảng cho phát triển bền vững.

Dưới góc độ địa phương, ông Dương Đức Tuấn – Phó Chủ tịch UBND TP. Hà Nội – khẳng định mục tiêu đến năm 2030 sẽ xây dựng được từ 100.000–120.000 căn nhà ở xã hội. Thành phố đang chuẩn bị mặt bằng khoảng 1.000 ha đất với 20 dự án quan trọng. Hà Nội kiến nghị cho phép triển khai dự án đầu tư công và chuẩn bị sẵn quỹ đất độc lập để chủ động và rút ngắn thời gian thực hiện. Ông Tuấn nhấn mạnh rằng công tác giải phóng mặt bằng thường mất nhiều thời gian hơn cả các thủ tục khác trong dự án đầu tư xây dựng, do đó cần có hướng dẫn cụ thể hơn.

Một số địa phương cũng kiến nghị được phép khảo sát, đo đạc, đền bù và giải phóng mặt bằng trước khi có quyết định chủ trương đầu tư – điều mà hiện nay pháp luật chưa quy định rõ.

Liên quan đến vấn đề này, Thứ trưởng Bộ Tài chính Đỗ Thành Trung cho biết Bộ đang tích cực phối hợp với Bộ Xây dựng để tham mưu Chính phủ ban hành văn bản hướng dẫn chung, đồng thời điều phối các giai đoạn hỗ trợ gồm: hỗ trợ nhà đầu tư, hỗ trợ xây dựng quỹ nhà và hỗ trợ người mua, nhằm đảm bảo nguồn tín dụng vận hành thông suốt và hiệu quả.

Trong quá trình triển khai, nhiều nội dung phát sinh từ thực tế cũng đang được các cơ quan chức năng xem xét để điều chỉnh cho phù hợp.

Về chính sách lãi suất, lãnh đạo Bộ Tài chính khẳng định: Với cơ chế tài khóa hiện hành, việc ngân sách nhà nước cấp bù lãi suất để các ngân hàng thương mại cho vay ưu đãi là một giải pháp quan trọng. Bộ sẽ chỉ đạo Ngân hàng Phát triển phối hợp với Ngân hàng Chính sách xã hội để bảo đảm nguồn tín dụng ổn định. Đồng thời, Bộ Tài chính cũng đang nghiên cứu cơ chế bù lãi suất, xây dựng quỹ hỗ trợ phát triển nhà ở và góp ý sửa đổi các chính sách liên quan.